Giải quyết Tranh chấp trái phiếu bằng Trọng tài thương mại
Thạc sỹ, Luật sư Nguyễn Phương Liên
& Trợ lý Luật sư Nguyễn Hoàng Như Hân
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam trong những năm qua đã trải qua một hành trình đầy thăng trầm, sóng gió. Từ giai đoạn bùng nổ "nóng" với hàng loạt đợt phát hành kỷ lục, đến cú sốc "chấn động" bởi chuỗi sự cố vỡ nợ, chậm thanh toán, thậm chí là những sự "biến mất bất ngờ" của thiểu số doanh nghiệp khi đến kỳ đáo hạn. Mặc dù hiện tại, thị trường đang cho thấy những tín hiệu phục hồi tích cực với sự trở lại của các nhà phát hành lớn và niềm tin dần được khôi phục, song những hệ lụy từ giai đoạn "bão táp" vẫn còn để lại những hoài nghi sâu sắc trong tâm trí nhà đầu tư.
Câu chuyện về những trái chủ "đứng ngồi không yên", mòn mỏi chờ đợi khi doanh nghiệp phát hành cố tình trì hoãn thanh toán, né tránh trách nhiệm, hoặc tìm mọi cách để "lách luật" hòng chối bỏ nghĩa vụ trả nợ, đã trở thành một bài học đắt giá và nghiệt ngã. Điều này không chỉ làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin vào kênh huy động vốn vốn được đánh giá là tương đối an toàn, mà còn đặt ra những dấu hỏi lớn về tính minh bạch, sự công bằng và hiệu quả của cơ chế giám sát thị trường. Sau tất cả những biến cố ấy, liệu nhà đầu tư còn đủ dũng khí để tiếp tục dấn thân vào "cuộc chơi” này, hay sẽ tìm đến những kênh đầu tư khác an toàn hơn?
Mâu thuẫn giữa quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư – những người kỳ vọng vào dòng tiền ổn định từ lãi và gốc trái phiếu – với thực tế phũ phàng khi không ít doanh nghiệp thiếu thiện chí để trốn tránh nghĩa vụ, đang trở thành vấn đề nhức nhối và cần được giải quyết. Trong bối cảnh thị trường vốn còn non trẻ và khung pháp lý vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, nhà đầu tư liệu có thực sự đủ công cụ để tự bảo vệ mình? Hay họ buộc phải chấp nhận rủi ro như một phần tất yếu của quá trình đầu tư? Câu trả lời không chỉ nằm ở những quy định từ phía cơ quan quản lý, mà còn phụ thuộc vào sự chủ động trang bị kiến thức pháp luật và khả năng hành động quyết liệt của chính các trái chủ.
Vậy, nhà đầu tư trái phiếu, đặc biệt là những người mới bắt đầu tham gia thị trường, cần biết và lưu ý điều gì để bảo vệ quyền lợi của mình?
1. Trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ – Nhận diện rủi ro để đầu tư chủ động
1.1. Trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là gì?
Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần nợ của tổ chức phát hành.
Về bản chất pháp lý, trái phiếu là một loại chứng khoán được tổ chức phát hành sử dụng để xác lập nghĩa vụ nợ đối với nhà đầu tư – những người sở hữu trái phiếu. Khi tham gia giao dịch trái phiếu, nhà đầu tư thực chất đã cấp một khoản vay cho tổ chức phát hành với giá trị tương ứng mệnh giá trái phiếu, trên cơ sở tổ chức phát hành cam kết hoàn trả cả gốc và lãi trong một thời hạn xác định - không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.
Như vậy, việc đầu tư vào trái phiếu không chỉ là một hoạt động tài chính đơn thuần, mà còn là một giao dịch dân sự phát sinh nghĩa vụ hoàn trả cụ thể, rõ ràng, có thể truy cứu trách nhiệm nếu vi phạm. Điều này là cơ sở để nhà đầu tư chủ động áp dụng các biện pháp pháp lý khi nghĩa vụ trả nợ không được thực hiện đúng cam kết.
Về phương thức trả lãi, trái phiếu có thể được phân loại thành ba nhóm chính theo quy định và thực tiễn phát hành trên thị trường:
.......
Xem đầy đủ bài viết tại ĐÂY
📩 Trao đổi thêm về nội dung bài viết và nhận tư vấn giải pháp phù hợp với tình huống cụ thể của Quý ngân hàng, vui lòng liên hệ:
[e] : luatsu@senlaw.vn [h] : 028 730 73 579 [w] : www.senlaw.vn
📢 Theo dõi chúng tôi tại:
https://www.linkedin.com/company/senlawofficial https://www.facebook.com/senlaw.vn
___
SENLAW
Trong bức tranh đa dạng của tố tụng trọng tài quốc tế – nơi các tranh chấp thương mại vượt qua ranh giới quốc gia, ngôn ngữ và hệ thống pháp luật – thủ tục tố tụng không chỉ đơn thuần là một tiến trình kỹ thuật, mà còn phản ánh tư duy chiến lược và nền tảng pháp lý của các bên tranh tụng.
Mặc dù khái niệm “bồi thường thiệt hại ước định” đã được ghi nhận rộng rãi trong hệ thống pháp luật của nhiều quốc gia và dần trở nên quen thuộc với những người trực tiếp tham gia soạn thảo và áp dụng hợp đồng trong thực tiễn tại Việt Nam, song khuôn khổ pháp lý hiện hành vẫn chưa thiết lập một cơ chế pháp lý độc lập và rõ ràng đối với loại điều khoản này.
Trong bức tranh toàn cảnh của hoạt động kinh doanh thương mại, hợp đồng không chỉ là một văn bản pháp lý, mà còn là nền tảng cốt lõi định hình mối quan hệ giữa các bên trong quá trình hợp tác. Đây là công cụ ghi nhận rõ ràng các cam kết, quyền và nghĩa vụ – từ đó tạo ra cơ chế vận hành ổn định, minh bạch và bảo đảm lợi ích giữa các bên.
Để chủ động kiểm soát rủi ro, các bên thường thỏa thuận trước cơ chế giải quyết tranh chấp trong hợp đồng. Hai cơ chế phổ biến nhất hiện nay là Tòa án (tài phán nhà nước) và Trọng tài thương mại (tài phán tư nhân). Tuy nhiên, không ít hợp đồng quy định điều khoản cho phép các bên lựa chọn cả hai cơ chế – vừa Tòa án, vừa Trọng tài. Vậy thỏa thuận này có hợp lệ và hiệu lực theo pháp luật Việt Nam không?