Ngày 27/11/2015, Quốc hội đã thông qua Bộ luật hình sự số 100/2015/QH13 và có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2018 theo Luật số 12/2017/QH14 _ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự 100/2015/QH13. Theo đó, doanh nghiệp sẽ có thể trở thành chủ thể chịu trách nhiệm hình sự theo quy định mới nếu doanh nghiệp đó là pháp nhân thương mại và phạm vào một trong các tội được quy định tại BLHS 2015 (“BLHS 2015”).

Trách nhiệm hình sự (“TNHS”) của pháp nhân thương mại là những quy định pháp luật hoàn toàn mới so với trước đây, Doanh nghiệp cần lưu ý để xem xét, điều chỉnh hành vi phù hợp, tránh những tổn thất về vật chất cũng như uy tín, hình ảnh, thương hiệu của Doanh nghiệp.

Thẩm quyền và thủ tục tạm đình chỉ, đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, bị cáo là PNTM.

Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định tạm đình chỉ điều tra trong các trường hợp đã trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản, yêu cầu nước ngoài tương trợ tư pháp nhưng chưa có kết quả mà đã hết thời hạn điều tra (việc giám định, định giá, tương trợ tư pháp vẫn tiếp tục được tiến hành cho đến khi có kết quả). Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể ra quyết định đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can, bị cáo là PNTM trong các trường hợp: (i) không có sự việc phạm tội; (ii) hành vi của PNTM không cấu thành tội phạm; (iii) hành vi phạm tội của PNTM đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật; (iv) hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được PNTM thực hiện tội phạm; (v) hết thời hiệu truy cứu truy cứu trách nhiệm hình sự (“TNHS”).

Thẩm quyền và thủ tục xét xử đối với PNTM

Thẩm quyền xét xử đối với PNTM được thực hiện theo lãnh thổ, nghĩa là Tòa án nơi PNTM thực hiện tội phạm; trong trường hợp tội phạm được thực hiện ở nhiều nơi thì Tòa án có thẩm quyền xét xử là Tòa án nơi PNTM đó có trụ sở chính hoặc nơi có chi nhánh của PNTM đó thực hiện tội phạm;

Về cơ bản, thủ tục xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm đối với PNTM phạm tội tương tự như đối với cá nhân phạm tội. Phiên tòa xét xử đối với PNTM phải có mặt người đại diện theo pháp luật của PNTM, Kiểm sát viên Viện kiểm sát cùng cấp, bị hại hoặc người đại diện của bị hại.  

Thẩm quyền và thủ tục thi hành án đối với PNTM

Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền ra quyết định hình phạt tiền đối với PNTM do cơ quan thi hành án dân sự thi hành theo quy định của Luật thi hành án dân sự. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thi hành các hình phạt khác và các biện pháp tư pháp quy định tại BLHS đối với PNTM theo quy định của pháp luật. Trường hợp PNTM bị kết án thực hiện chia, tách, hợp nhất, sáp nhập thì PNTM kế thừa các quyền và nghĩa vụ của PNTM bị kết án có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ thi hành án phạt tiền, bồi thường thiệt hại. Thời hiệu thi hành bản án hình sự đối với PNTM là 05 năm.

Thẩm quyền và thủ tục đương nhiên xóa án tích đối với PNTM

Trong thời hạn 05 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu của PNTM được đương nhiên xóa án tích, nếu xét thấy có đủ điều kiện theo quy định của BLHS, thì Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm vụ án cấp giấy chứng nhận PNTM đã được xóa án tích.

LS. Võ Ngọc Thanh & SENLAW